Những cơn mưa bất chợt như càng làm sống lại câu chuyện Bác Hồ - ông Ké đội nón lá, mặc bộ quần áo Nùng cũ để râu đen thưa, vầng trán cao, có đôi mắt sáng hiền từ… dừng chân tại thôn Hoàng Phài, xã Cốc Đán, huyện Ngân Sơn, khi trên đường từ Pác Bó (Cao Bằng) về Tân Trào (Tuyên Quang) tháng 5/1945.
Dẫn chúng tôi đi thăm ngôi nhà mà Bác đã dừng chân nghỉ lại, bà Đồng Phúc Sơ, năm nay 82 tuổi, là cháu gái của ông Đồng Phúc Chưởng xúc động.
Bà thuật lại câu chuyện mà ông mình thường kể cho con cháu nghe về "ông Ké" năm xưa ở đây: Khi đến bản, biết có lớp bình dân học vụ nên ông Ké đến thăm lớp học đúng lúc mọi người đang say sưa học bài. Được biết đây là lớp học xã Minh Khai, ông Ké liền hỏi cả lớp: Anh, chị em có biết Minh Khai là ai không? Cả lớp trả lời không biết. Ông Ké ôn tồn giải thích, Minh Khai là đồng chí nữ đảng viên Đảng Cộng sản Đông Dương đã anh dũng hy sinh trong đấu tranh chống thực dân Pháp. Lớp học chúng ta mang tên nữ cán bộ ưu tú của Đảng nên các anh, chị em cố gắng học tập, nâng cao trình độ văn hóa, nêu gương đồng chí Minh Khai để làm cách mạng, phục vụ Nhân dân tốt hơn.
Tối hôm đó, ông Ké gặp gỡ thân mật đại diện các tổ chức đoàn thể Hoàng Phài. Tại đây, Bác ân cần hỏi thăm sức khỏe mọi người, động viên bà con Nhân dân đoàn kết, phấn đấu lao động sản xuất để đạt kết quả cao. Đặc biệt, Bác nhắc nhở các đồng chí cán bộ xã phải luôn gương mẫu, cố gắng học hỏi tạo lòng tin trong Nhân dân.
Mặc dù thời gian ít ỏi, nhưng Bác vẫn dành thời gian để thông tin về tình hình thế giới và trong nước cho Nhân dân nghe, trong đó vạch ra con đường giải phóng đất nước, giải phóng dân tộc khỏi ách thống trị của thực dân Pháp… Cuối buổi nói chuyện, Bác chủ trì buổi liên hoan văn nghệ “cây nhà lá vườn” đầm ấm và vui vẻ. Cuộc văn nghệ kết thúc, Bác không quên căn dặn các cháu nam nữ thanh niên cố gắng phấn đấu rèn luyện, chăm chỉ học tập để sau này trở thành những chủ nhân của nước Việt Nam độc lập(*).
Ông Ké và cả đoàn chỉ lưu lại Hoàng Phài buổi chiều tối và một đêm nhưng sự quan tâm ân cần ấm ấp, nồng hậu của Người mãi khắc ghi trong lòng bà con nơi đây. Sau này, tại gốc cây đa chợ Cốc Đán, chính quyền địa phương đã đặt một tấm bia với nội dung “Địa điểm Bác Hồ nghỉ chân trên đường đi công tác từ Pác Bó đến Tân Trào”.
Ngày 31/10/2011, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chính thức công nhận và xếp hạng di tích lịch sử “Địa điểm Lưu niệm nơi Bác Hồ dừng chân trên đường từ Pác Bó về Tân Trào tháng 5 năm 1945” tại thôn Hoàng Phài xã Cốc Đán, huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn là Di tích lịch sử cấp Quốc gia. Đây là một địa chỉ đỏ đánh dấu một chặng đường lịch sử cách mạng của ông cha ta trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược.
Cây đa nay còn đó, vẫn đang vươn mình tỏa bóng mát cho dân làng Hoàng Phài, ngày ngày rì rào như đang kể câu chuyện về ông Ké cho các thế hệ sau này. Ngôi nhà Bác nghỉ lại năm xưa nay đã được tu sửa và gần như không còn giữ lại được vật gì Bác đã từng dùng qua, nhưng trong tim bà con nơi đây, bóng hình và lời dạy của Bác luôn hiện hữu, là động lực để cấp ủy, chính quyền và Nhân dân các dân tộc Cốc Đán vươn lên, xây dựng quê hương ngày càng phát triển./.
-----------------------------------------
(*) Nguồn tư liệu tham khảo từ cuốn sách "Di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh tỉnh Bắc Kạn" do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Kạn phát hành năm 2013.
