Chuyến xe khách cuối cùng nơi phố huyện chậm chậm xuất bến, mãi mới ì ạch leo lên đến đỉnh đèo Kéo Gioọc, nhìn xuống con đường sắp đi qua uốn lượn quanh co như dải lụa vắt ngang sườn núi. Miền ôm bụng nôn nao, chân tay lạnh ngắt tê bì, cái cảm giác say xe thật đáng sợ, nôn nao khó chịu vô cùng. Cũng chính vì cái cảm giác này mà hồi đi học Miền đã nghĩ sau này mình sẽ thoát khỏi nơi đây, để con cái mình sau này không phải sợ mỗi khi phải bước lên xe đi đâu nữa.
Học xong đại học sư phạm Miền cố gắng bám trụ lại thành phố, năm năm dạy hợp đồng, mặc dù ở quê đang thiếu giáo viên nhưng với quyết tâm bám trụ thành phố Miền vẫn cố gắng chấp nhận đôi khi cả những o ép, bất công nơi phố thị hào nhoáng.
 |
Hồ Ba Bể Minh hoạ: Quang Duy |
Thành phố xa lạ không một người thân thích, Miền miệt mài đi dạy thêm, làm gia sư ngoài giờ lên lớp. Cuộc sống bộn bề, hối hả cuốn cô đi sắp hết tuổi xuân rồi mà mọi thứ vẫn chưa được toại nguyện. Bố mẹ ngày một già yếu, nghe mẹ ốm lòng cô như lửa đốt vội bắt chuyến xe sớm nhất trở về quê, xuống xe Miền lên xuồng máy dọc theo sông Năng để về nhà, trên chiếc xuồng có năm vị khách du lịch đi cùng chuyến với cô.
Mùa này sông Năng nhiều nước, hai bên bờ sông các loài hoa dại giản dị khoe sắc gọi về hàng ngàn bướm trắng dập dìu bay lượn như lạc vào chốn tiên cảnh. Cứ mải miết với cuộc sống bộn bề, hối hả và bon chen nơi phố thị, mấy khi Miền để ý quê mình hoang sơ mà đẹp lạ lùng. Từng đàn cá tung tăng bơi lội thi thoảng có con va phải mạn xuồng nhảy lên vảy lấp lánh dưới nắng, xuồng chầm chậm dần vì qua động Puông, tạo hoá thật diệu kì, từng nhũ đá rủ xuống như những chiếc đèn chùm, thi thoảng tiếng dơi đập cánh, tiếng những chú chim lanh lảnh, ánh sáng nơi cửa động rọi vào không gian dường như u tịch, huyền bí. Con sông Năng hiền hoà đưa xuồng xuôi dòng nước, hai bên bờ là những cây sung với hình dáng uốn lượn thế đẹp hơn cả những cây cảnh bon sai Miền thấy ở trên thành phố, thi thoảng gặp những chiếc thuyền độc mộc của người dân đang đánh cá, những chiếc chài nặng trĩu được kéo lên cá tôm nhảy tanh tách. Các vị khách đi cùng Miền cứ xuýt xoa khen cảnh đẹp và không ngừng chụp ảnh, Miền bỗng chạnh lòng, có phải cô đã quá vô tâm? Hay do cô sống quá vội, quá mải miết với những thứ phù du mà không nhận ra quê mình là nơi đẹp đẽ, đáng sống biết nhường nào…
Biết cô là giáo viên, lại là dân bản địa năm vị khách hỏi cô rất nhiều về phong tục, cũng như những đặc sản nơi đây. Lần đầu tiên Miền thấy tự hào khi được “ khoe” về quê hương của mình, Miền hăng say giới thiệu về hồ Ba Bể là một trong những hồ nước ngọt lớn nhất thế giới, cô say sưa giới thiệu thêm về các sản vật của quê hương như món đặc sản tép chua, là một món ăn rất ngon miệng được làm từ những con tép, con tôm tại vùng hồ này rồi được lên men tự nhiên tạo nên hương vị đặc trưng rất riêng mà không nơi nào có được, ở đây còn có các loại bánh truyền thống như bánh dày ngũ sắc, bánh gai, bánh củ chuối, cơm lam… Và còn gì thú vị hơn khi được quây quần bên bếp lửa nhấp một chút rượu ngô, ăn một miếng cá nướng trên bếp than hồng, khi kể về quê hương của mình Miền thấy dâng lên một niềm yêu quê hương da diết và cũng len lỏi vào đó là một cảm xúc tự hào.
Xuồng máy vẫn nhẹ nhàng theo sóng nước lướt trôi, chẳng mấy chốc xuồng cập bến để các du khách tiếp tục cuộc hành trình khám phá thác Đầu Đẳng, Miền chia tay năm người khách, xuồng máy quay ngược dòng về lại lối rẽ vào hồ Ba Bể, nơi cửa sông dòng nước chia thành hai màu rõ rệt, dòng chảy từ hồ ra là màu xanh trong vắt, con sông Năng nước đục lờ mờ ôm nặng phù sa vẫn mải miết chảy về phía Đầu Đẳng. Hồ Ba Bể mùa này có những chùm hoa mạ vàng rực rỡ soi bóng xuống mặt hồ xanh trong ảo diệu trông như một bức tranh thủy mặc tuyệt đẹp. Qua hết Pé Lầm, Pé Lù bác lái xuồng đưa Miền cập bến xuồng Bó Lù, bố biết Miền về nên đã ra đón, đợi sẵn cô ở đó.
Đêm tĩnh mịch, chỉ có tiếng rả rích của côn trùng, tiếng ộp oạp của mấy chú ếch ngoài đồng ruộng, mẹ Miền thúng thắng ho ở gian buồng bên cạnh xen với tiếng thở dài, Miền biết mẹ vẫn chưa yên lòng vì cô, hai em còn nhỏ, đang tuổi ăn tuổi học, cô thì đi làm xa, lúc chiều mẹ nhìn xa xăm mà nói:
- Miền à, đang có dự án làm cái đường to lắm, nối từ thành phố Bắc Kạn về tận động Hua Mạ đấy, sau này đi lại cũng dễ dàng, mọi thứ cũng sáng sủa hơn rồi, con xem đấy, cái bản Nặm Dài của chúng ta ngày xưa muốn đi chợ Cốc Lùng phải dậy từ gà gáy, bây giờ hơn ba mươi phút chạy xe máy là đến chợ rồi, muốn mua gì cũng có. Miền biết ý mẹ muốn cô về quê nên ậm ừ:
- Con cũng đang tính mẹ à!
- Mẹ cô tiếp, mẹ thấy thằng Sùng có ý với con đấy, con cứ đi làm xa, các em thì còn nhỏ, ở nhà có việc gì nó là người đầu tiên sang giúp mẹ đấy, nhà mình hôm trước giông lốc bay mất tấm lợp, nó là bí thư đoàn xã mình cũng vận động anh em cùng mấy đứa xúm vào giúp một loáng là xong, mẹ biết nó tình cảm với con đấy… Miền gạt đi: - Kìa mẹ, chuyện tình cảm đâu thể nói trước được…
Đêm nay trăng thượng huyền, bóng trăng mờ ảo soi xuống mặt nước hồ loang loáng, vài chú cá ăn đêm mải đớp mồi ngoi lên tạo nên những vòng tròn nhỏ trên mặt nước. Sùng hẹn Miền đi tản bộ rồi nói về những dự định đang ấp ủ:
- Quê mình được thiên nhiên ưu đãi, có lợi thế về du lịch nên mình đang định sẽ xây dựng một Homestay đơn giản nhưng phải được bài trí mang đậm phong cách và nét văn hoá của dân tộc quanh vùng, ngoài ra sẽ phát triển thêm mảng du lịch trải nghiệm về cuộc sống thực tế, tìm các địa điểm đẹp để cắm trại… chắc chắn họ sẽ rất thích.
Miền thấy ý tưởng của Sùng rất thực tế, bởi cô thấy được sự rất háo hức với nét văn hoá bản địa nơi đây ở các du khách, cô cũng đã có quyết định cho mình:
- Hôm nay mình đã ra phòng giáo dục huyện nộp hồ sơ rồi, cũng đã trả phòng trọ trên thành phố, có lẽ mình đã quá ích kỉ, chỉ vì chạy theo những thứ hư ảo mà mình từng muốn từ bỏ nơi mình đã sinh ra, đáng lẽ ra mình cần phải dùng sức lực cũng như các kiến thức của mình đã học được để góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp hơn, mình đã sai rồi, mình dại quá phải không?
- Không sao, mỗi chặng đường con người ta sẽ có các quyết định khác nhau mà, năm năm qua trải nghiệm bạn đã có, thử thách cũng đã có rồi, giờ có lẽ là lúc bạn cần những điều bình dị nhất.
Quyết định về quê của Miền làm cho mẹ cô khỏe hẳn ra, căn nhà nhỏ giờ đây đầy ắp tiếng cười, khu vườn sau nhà được mẹ chăm chút cẩn thận nên đầy hoa trái, Miền bước ra vườn hít một hơi thật sâu, cảm giác như mình vẫn còn là một đứa trẻ được mẹ hái cho một quả ổi thơm lừng, Miền cảm nhận rõ được, hạnh phúc là đây, là được thấy những người thân yêu vẫn khỏe mạnh và được sống bên cạnh họ, cảm giác bình yên đến lạ thường, cùng hương ổi dịu nhẹ thoảng bay trong gió cô biết mình đã quyết định đúng rồi.
***
Chiều nay lớp học bên bờ hồ có cô giáo Miền đang say sưa giảng về bài Sự tích Hồ Ba Bể, dù đã được nghe rất nhiều từ các ông bà nhưng đám trẻ vẫn háo hức nghe cô giáo phân tích tỉ mỉ về ý nghĩa của câu truyện, về lòng nhân ái, biết đùm bọc và giúp đỡ người khác của gia đình bà Góa. Cô giáo dạy các em biết giữ vệ sinh, bảo vệ lòng hồ sạch đẹp… nắng xuân nhẹ nhàng xiên qua ô của sổ nhảy nhót trên những trang vở của các học trò như cũng muốn tham gia vào lớp học.
Ngoài kia, nơi bãi soi rộng bên bờ Hồ Ba Bể, tiếng trống, tiếng đàn như giục giã mọi người gác lại công việc đến với hội xuân, hôm nay mùng chín tháng Giêng, bắt đầu khai hội. Đồng bào các dân tộc xúng sính trong các bộ quần áo sặc sỡ xuống đồng trẩy hội. Không còn là bãi đất trống như thường ngày, giờ đây khắp bãi hội xuân là trại xuân của từng xã trong huyện mọc lên được trang trí đẹp lộng lẫy, gương mặt ai cũng hân hoan, tiếng nói, tiếng cười rộn ràng, từng đôi trai gái từ các bản làng theo lời hẹn gặp nhau mỗi dịp hội xuân cũng nhanh chóng tìm thấy nhau qua những điệu khèn, điệu lượn. Trước đây khi giao thông chưa phát triển và thông tin liên lạc khó khăn thì các đôi lứa yêu nhau cứ hẹn nhau đến hội xuân để gặp, còn nếu ai lỡ hẹn hoặc vì lí do gì không gặp được người yêu thì cả mấy ngày hội như mất hồn, tiếng khèn lá như ai oán, cô đơn. Hội xuân huyên náo một vùng hồ, góc này là đua thuyền, góc kia chọi trâu, rồi bịt mắt bắt dê và nhiều trò chơi dân gian khác, nhưng được quan tâm nhất vẫn là hội tung còn, từng chiếc còn lung linh sắc màu được trai tráng trong vùng ném tung bay lên không trung như những chú chuồn chuồn lao vút về phía hồng tâm. Trong tiếng reo hò cổ vũ, chiếc còn của anh bí thư đoàn xã đã ném trúng hồng tâm và điều kì diệu là cô giáo Miền ở đầu bên kia đã đón được. Bài hát “Đợi Nàng” lúc này được phát trên loa, từng câu hát da diết“ Gọi nàng nàng ơi… mùa xuân lá hoa nở riêng anh thiếu nàng…” làm hai má Miền ửng đỏ. Nắng xuân ấm áp bao trùm khắp cả hội xuân./.
Tác giả: Hoàng Thị Hương Giang
Trung tâm Y tế thành phố Bắc Kạn
