Bài 2:

THÀNH VIÊN TRẺ - UY TÍN LỚN TRONG MẠNG LƯỚI CÔNG VIÊN ĐỊA CHẤT TOÀN CẦU

BBK- Góp phần thúc đẩy đường lối ngoại giao đa phương, Việt Nam muốn làm bạn với tất cả các nước trên thế giới vì mục tiêu phát triển bền vững, hòa bình, thịnh vượng, Công viên địa chất (CVĐC) toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng là thành viên trẻ (năm 2018 đến nay) đã luôn tích cực tham gia nhiều hoạt động, khuyến nghị của Mạng lưới CVĐC toàn cầu UNESCO (GGN) tạo uy tín lớn với bạn bè quốc tế, được bầu chọn đăng cai tổ chức Hội nghị quốc tế lần thứ 8 của GGN khu vực châu Á - Thái Bình Dương năm 2024 tại Cao Bằng (APGN-8).

Thực hiện khuyến nghị của UNESCO để phát triển bền vững

Phát huy danh hiệu CVĐC toàn cầu UNESCO, UBND tỉnh Cao Bằng và các cấp, ngành, địa phương, Ban Quản lý CVĐC Non nước Cao Bằng nỗ lực thực hiện các khuyến nghị của GGN thúc đẩy CVĐC phát triển bền vững.

Để bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường, cảnh quan các điểm di sản trong vùng CVĐC, UBND tỉnh Cao Bằng chỉ đạo các sở, ban, ngành và Ban Quản lý CVĐC Non nước Cao Bằng và địa phương khảo sát thực địa, thẩm định chuyên ngành hơn 10 dự án khai thác mỏ, vật liệu xây dựng; 14 dự án xây dựng thực hiện bảo vệ tài nguyên - môi trường CVĐC. Tôn tạo, nâng cấp, bổ sung hạ tầng một số điểm di sản như đá granit Phja Oắc, mỏ vonfram Bản Ỏ (Nguyên Bình); làng dệt thổ cẩm Luống Nọi, cảnh quan Kéo Yên và cúc đá Lũng Luông (Hà Quảng); mỏ nước thần bản Lũng Sạng, xã Hồng Quang; nghề làm giấy bản xóm Dìa Trên, xã Phúc Sen (Quảng Hòa); vườn hạt dẻ Bản Khấy, Thủy điện Thong Gót - Nà Sơn, “Lan’s homestay” (Trùng Khánh).

Đầu tư hạ tầng cơ bản như: Biển chỉ dẫn, bãi đỗ xe, biển thông tin tại các điểm di sản địa chất (DSĐC); xây dựng điểm chụp ảnh “checkin”, giới thiệu giá trị di sản địa chất tại điểm di sản san hô cổ Lang Môn (Nguyên Bình); cúc đá Lũng Luông (Hà Quảng); Mắt Thần núi, đèo gối Bazan Mã Phục. Đầu tư xây dựng tuyến CVĐC thứ 4 (thành phố Cao Bằng - Thạch An - Quảng Hòa) với 15 điểm di sản và đối tác; đang xây dựng tuyến thứ 5 huyện Bảo Lâm - Bảo Lạc nối CVĐC toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng với CVĐC toàn cầu UNESCO cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang)…

Ông Guy Martini, chuyên gia cao cấp, Tổng Thư ký, Trưởng đoàn kiểm tra thực hiện khuyến nghị của GGN tại Cao Bằng nhận định: Mỗi lần lên Cao Bằng khảo sát, kiểm tra, tái thẩm định danh hiệu CVĐC toàn cầu UNESCO, tôi đều thấy Cao Bằng đổi mới, tích cực từ các cơ quan quản lý nhà nước đến cộng đồng dân cư thực hiện hiệu quả các khuyến nghị của GGN. Cao Bằng xứng đáng đạt điểm cao trong kỳ tái thẩm định danh hiệu CVĐC toàn cầu UNESCO năm 2022 và cần tiếp tục phát huy tốt hơn nữa.

Thực tế đi 4 tuyến trải nghiệm CVĐC Non nước Cao Bằng, chúng tôi được chứng kiến mỗi địa phương, cộng đồng dân cư có những cách làm riêng thực hiện hiệu quả khuyến nghị của GGN, tạo sinh kế mới theo hướng xanh, bền vững.

Đến tuyến hướng Tây “Khám phá Phia Oắc - vùng núi của những đổi thay”, nơi đồng bào dân tộc Dao Tiền, xã Thành Công, huyện Nguyên Bình sinh sống, chị Bàn Thị Hương ở xóm Phja Đén cho biết: Được cán bộ huyện, xã tuyên truyền nên dân bản nơi đây ai cũng hiểu Vườn quốc gia Phja Đén - Phja Oắc là di sản CVĐC nên khi làm nương, rẫy không ai dùng thuốc diệt cỏ, thuốc kích thích, bón phân hóa học để bảo vệ nguồn nước, hệ sinh thái tự nhiên. Vì bà con hiểu bảo vệ hệ sinh thái rừng gắn với sản xuất miến dong, chè hữu cơ Phja Đén... làm nên các sản phẩm OCOP lọt vào top sản vật chất lượng cao Việt Nam đã trở thành nguồn sinh kế bền vững gắn với phát triển du lịch.

Tuyến hướng Đông “Trải nghiệm văn hóa bản địa ở xứ sở thần tiên”, đến với làng nghề rèn nông cụ xã Phúc Sen (Quảng Hòa), ông Lương Văn Chúng, Trưởng xóm Đâư Cọ, xã Phúc Sen hào hứng cho biết: Chúng tôi được tuyên truyền về Luật Bảo vệ và phát triển rừng gắn với bảo vệ di sản CVĐC và làm nghề truyền thống theo hướng bền vững nên bà con trong xóm đồng lòng với các xóm bảo vệ tốt 800ha rừng gắn với bảo tồn hơn 20 loài thực vật, động vật quý. Bởi dưới tán rừng là nơi bà con trồng chè chất lượng cao, cây ăn quả, một số loại cây rừng để làm nguyên liệu hương thơm, giấy bản bán thị trường được khách du lịch trong và ngoài tỉnh ưa chuộng. Nhiều xóm làm nghề rèn dao, nông cụ nhưng không có hộ nào lên rừng chặt phá cây để làm chất đốt mà đều đi mua than từ nơi khác về đốt lò rèn.

Tri thức về di sản CVĐC được truyền lửa đến hàng ngàn học sinh của hơn 100 trường học THPT, THCS. Giám đốc Sở GD&ĐT Nguyễn Thị Ngọc Thư cho biết: Những năm qua, các trường học đã tổ chức nhiều hình thức tuyên truyền, giáo dục kiến thức di sản CVĐC cho học sinh như: Tổ chức cho học sinh đi thực tế 4 tuyến CVĐC và tham gia các cuộc thi tìm hiểu về CVĐC; mô hình “Câu lạc bộ cùng em khám phá CVĐC” tổ chức nhiều hoạt động phong phú; cuộc thi “Tìm kiếm Đại sứ CVĐC toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng” thu hút 87 trường học tham gia... Từ những hoạt động nêu trên, học sinh đam mê và tuyên truyền về CVĐC sâu rộng trong cộng đồng. Em Lê Thị Thu Trang (người Cao Bằng), nguyên sinh viên Trường đại học Ngoại giao, đại diện thanh niên CVĐC Non nước Cao Bằng đoạt giải Nhất cuộc thi “Thanh niên CVĐC toàn cầu UNESCO” hào hứng chia sẻ: Em tự hào Cao Bằng có nhiều giá trị di sản CVĐC tầm cỡ quốc tế, những năm qua, em tích cực tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu du lịch CVĐC Non nước Cao Bằng tại các sự kiện du lịch lớn với bạn bè quốc tế.

Khẳng định là thành viên tích cực của GGN

“CVĐC Non nước Cao Bằng được bạn bè quốc tế ghi nhận bởi tích cực tham gia nhiều hoạt động của GGN phát động, tổ chức, như: Hưởng ứng Ngày làm sạch môi trường thế giới (19-9), Ngày “Quốc tế vì cộng đồng dân tộc thiểu số” sinh sống trong vùng CVĐC UNESCO (9-8); Ngày quốc tế bảo tàng (18-5); tham gia khóa học trực tuyến về quản lý danh hiệu CVĐC toàn cầu UNESCO; tham dự các cuộc họp tổng kết của Mạng lưới CVĐC toàn cầu khu vực châu Á - Thái Bình Dương; chia sẻ mô hình “Câu lạc bộ cùng em khám phá CVĐC” với bạn bè quốc tế về giáo dục tri thức CVĐC cho thế hệ trẻ…” - ông Vi Trần Thùy, Giám đốc Ban Quản lý CVĐC Non nước Cao Bằng cho biết.

Ngày làm sạch môi trường thế giới hằng năm, CVĐC Non nước Cao Bằng phối hợp với đoàn thanh niên các cấp tổ chức ra quân dọn vệ sinh môi trường tại điểm di sản Bazan cầu gối đèo Mã Phục (Quảng Hòa), Mắt Thần núi (Trùng Khánh), núi lưng rồng (Nguyên Bình)… và các điểm di sản khác trên 4 tuyến du lịch CVĐC. Nhân rộng hiệu quả mô hình “Cùng em khám phá CVĐC” lan tỏa sự hiểu biết, nâng cao nhận thức và hành động bảo vệ và phát huy các giá trị CVĐC…

CVĐC Non nước Cao Bằng tích cực tham gia các hội chợ, sự kiện lớn trong nước và quốc tế để giới thiệu 4 tuyến du lịch CVĐC, quảng bá thương hiệu, sản phẩm đặc hữu CVĐC gắn logo CVĐC như: Chè giảo cổ lam, chè Kolia, hương làng Phja Thắp, miến dong Nguyên Bình, thổ cẩm Luống Nọi, thổ cẩm in hoa văn sáp ong của đồng bào Dao Tiền... chia sẻ kinh nghiệm mô hình “Câu lạc bộ cùng em khám phá CVĐC” đến với bạn bè quốc tế…

Đồng thời, tăng cường quảng bá CVĐC Non nước Cao Bằng trên báo chí Trung ương, địa phương, phát hành tài liệu tiếng Việt - Anh - Trung bản tin, tờ rơi về 4 tuyến du lịch CVĐC toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng. Vận hành Trang thông tin điện tử CaobangGeopark thu hút hơn 32.000 lượt truy cập/tháng để tăng cường quảng bá, giới thiệu tỉnh Cao Bằng ra thế giới. Qua đó, nhiều nước như Pháp, Trung Quốc, Thái Lan… đã đến Cao Bằng học tập và chia sẻ kinh nghiệm vận hành CVĐC.

Anh Lico Paschick, du khách Pháp đến Cao Bằng chia sẻ: Từ trang thông tin CaobangGeopark, tôi đã đến Mắt Thần núi (Quảng Hòa), thác Bản Giốc - Động Ngườm Ngao (Trùng Khánh) để trải nghiệm và choáng ngợp trước vẻ đẹp nơi đây. Người dân Cao Bằng thân thiện và mến khách nên tôi sẽ còn trở lại nhiều lần.

Giáo sư Ibrahim Komoo, Phó Chủ tịch, Điều phối viên Mạng lưới CVĐC toàn cầu khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Phó Chủ tịch GGN nhận định: Qua các hội thảo quốc tế, cuộc họp và những lần tôi đến Cao Bằng được biết Cao Bằng làm tốt công tác tuyên truyền, giáo dục về CVĐC đến các tầng lớp nhân dân, giáo viên và học sinh… nên thu hút nhiều tầng lớp xã hội tham gia bảo vệ, phát huy các giá trị CVĐC toàn cầu UNESCO. Đặc biệt, tôi đánh giá cao CVĐC Non nước Cao Bằng đã tích hợp các nhiệm vụ: Tuyên truyền bảo vệ tài nguyên môi trường + phát huy giá trị di sản CVĐC + văn hóa bản địa + làng nghề truyền thống + du lịch cộng đồng homestay để tạo điều kiện cho đồng bào dân tộc thiểu số trong vùng CVĐC có sinh kế mới theo hướng bền vững… Kết quả tái thẩm định danh hiệu CVĐC toàn cầu UNESCO (5-8-2022) ghi nhận sự nỗ lực, sáng tạo của chính quyền các cấp Cao Bằng đã thực hiện trên 84% công việc thuộc khuyến nghị của UNESCO. Đồng thời, đóng góp thêm nhiều ý kiến về bảo vệ, nâng tầm giá trị di sản CVĐC toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng phát triển hơn.

Nỗ lực Cao Bằng được bạn bè quốc tế đánh giá cao. Tháng 9-2022, đoàn công tác tỉnh Cao Bằng do Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Xuân Ánh làm trưởng đoàn tham dự APGN-7 diễn ra tại Satun, Thái Lan (từ ngày 4 đến 11-9-2022) đã báo cáo, chia sẻ nỗ lực hoạt động của CVĐC Non nước Cao Bằng và trình bày hồ sơ về việc đăng cai APGN-8 của Mạng lưới CVĐC toàn cầu khu vực châu Á - Thái Bình Dương tại Cao Bằng năm 2024 đã được 100% thành viên ủy ban bỏ phiếu đồng thuận.

Uy tín từ bạn bè quốc tế là cơ hội để Bộ Ngoại giao, Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam và UBND tỉnh Cao Bằng chuẩn bị tốt các nhiệm vụ tổ chức thành công APGN-8, góp phần thực hiện đường lối ngoại giao của Đảng, địa phương hóa quan hệ ngoại giao và phát huy danh hiệu UNESCO địa phương trong quan hệ ngoại giao đa phương. Tiếp tục quảng bá hình ảnh CVĐC toàn cầu UNESCO Non nước Cao Bằng đến gần hơn với cộng đồng quốc tế; kết nối phát triển CVĐC giữa các quốc gia vì mục tiêu phát triển và chung tay giải quyết những vấn đề toàn cầu.

CVĐC Non nước Cao Bằng thực hiện tốt 6 khuyến nghị của UNESCO gồm: Giáo dục về CVĐC, nâng cao nhận thức cộng đồng và người dân địa phương theo mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc (SDGs); nghiêm cấm buôn bán các mẫu vật/vật liệu địa chất trong vùng CVĐC; công việc này cần kiểm tra thường xuyên bảo đảm không bị tái diễn như trước; bổ sung thêm bảng biển thuyết minh, chỉ dẫn rõ ràng hơn tại 4 tuyến đường du lịch CVĐC; tăng cường sự tham gia của Ban Quản lý trong các hoạt động của GGN… Tiếp tục bảo tồn và phát huy các giá trị di sản CVĐC thúc đẩy du lịch Cao Bằng phát triển theo hướng xanh, bền vững.