Theo Giấy phép số 09/GP-BTNMT ngày 17/01/2022 về Khai thác khoáng sản do Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho phép Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên - Vimico khai thác quặng kẽm, chì bằng phương pháp hầm lò và lộ thiên tại khu vực Chợ Điền, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn. Diện tích khu vực khai thác: 755,17 ha. Thời hạn khai thác đến hết năm 2030.
Hiện nay, trong diện tích 755,17 ha được cấp theo giấy phép khai thác do Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên - Vimico (gọi tắt là Công ty Kim loại màu) quản lý chủ yếu là phần đất khai thác quặng kẽm, chì dưới lòng đất (khai thác hầm lò). Một phần diện tích đất trên bề mặt là đất đồi, vườn rừng hiện thuộc đất của người dân thôn Phja Khao nên người dân có quyền chăn thả trâu, bò trên những vị trí mà Công ty Kim loại màu chưa thuê hoặc chưa được thu hồi. Những khu vực moong xảy ra tình trạng trâu, bò rơi xuống từ vài năm nay đều là những moong của Công ty khai thác lộ thiên từ hơn 10 năm trước nay chưa hoàn thổ, hoàn trả mặt bằng. Tình trạng này đã được phía Công ty Kim loại màu và người dân thống nhất, giải quyết dứt điểm.
Thôn Phja Khao cách trung tâm xã Bản Thi gần 10km. Toàn thôn có hơn 40 hộ dân chủ yếu là đồng bào dân tộc Dao. Đây là một trong những địa điểm tổ chức khai thác khoáng sản quặng kẽm, chì thuộc Công ty Cổ phần Kim loại màu Thái Nguyên – Vimico, hiện nay do Chi nhánh Kim loại màu Bắc Kạn – TMC (gọi tắt là Chi nhánh Kim loại màu) tổ chức khai thác.
Bà Trần Thị Truyền, thôn Phja Khao cho biết: Từ năm 2017 đến nay, gia đình tôi đã chăn nuôi trâu bò. Hiện tôi nuôi 17 con bò sinh sản theo hình thức bán chăn thả. Hằng năm, số tiền từ bán trâu, bò cũng đem lại nguồn thu nhập đáng kể. Năm 2021, có một con bò của gia đình tôi bị rơi xuống hố moong khai thác lộ thiên và gãy chân. Sau khi xảy ra sự việc, tôi đã thông báo cho Chi nhánh Kim loại màu Bắc Kạn – TMC. Đại diện đơn vị đã đến mua con bò đó về làm thực phẩm cho công nhân.
Qua quan sát thực tế tại một số moong khai thác lộ thiên cách đây nhiều năm thì bờ moong vẫn cao, phía dưới là hố sâu đến cả chục mét. Mặc dù đã được phía Chi nhánh Kim loại màu đào cọc chăng dây thép gai để ngăn trâu, bò đi vào khu vực nguy hiểm. Tuy nhiên, vẫn có những vị trí chưa thực sự bảo đảm an toàn, trâu, bò của người dân chăn nuôi gần đó rất dễ bị trượt chân rơi xuống các moong này, do vậy vẫn rất cần chính quyền địa phương và phía Công ty Kim loại màu kiểm tra, rà soát các vị trí thiếu an toàn để khắc phục, tránh việc trâu, bò của người dân tái diễn tình trạng rơi xuống moong.
Trao đổi với phóng viên, chị Phùng Thị Huyền, Trưởng thôn Phja Khao cho biết: Thôn Phja Khao hiện có 41 hộ dân, trong đó đã có hơn 30 hộ dân chăn nuôi trâu, bò, với tổng đàn hơn 200 con. Đây là một trong những tài sản giá trị và nguồn thu nhập của người dân. Những năm trước thi thoảng vẫn có trâu, bò rơi xuống những hố moong khai thác lộ thiên. Từ năm 2017 đến nay có khoảng 5 con trâu, bò đã rơi xuống moong (có thông tin hàng chục con trâu, bò là chưa chính xác). Khi xảy ra sự việc người dân đều báo cho Chi nhánh Kim loại màu biết để hỗ trợ hoặc mua lại những con trâu, bò bị rơi. Người dân mong muốn phía Chi nhánh Kim loại màu phối hợp với các đơn vị liên quan sớm thực hiện các biện pháp bảo đảm an toàn đối với những vị trí moong khai thác lộ thiên đã dừng hoạt động, tránh để trâu, bò rơi xuống hố.
Trao đổi về vấn đề này, ông Nguyễn Đình Hoàng, Giám đốc Chi nhánh Kim loại màu Bắc Kạn – TMC cho biết: Để không tái diễn tình trạng trâu, bò của người dân rơi xuống các moong khai thác cũ, đơn vị đã tổ chức san lấp, hoàn thổ tại một số vị trí trong khu vực quản lý theo ý kiến chỉ đạo của Bộ Tài nguyên và Môi trường; một số moong đã đóng cọc và rào dây thép gai nhằm ngăn chặn trâu, bò đi vào khu vực nguy hiểm. Tuy nhiên, một số moong hiện đang trong thời hạn hoạt động khai thác theo giấy phép đã được cấp nên chưa thể tiến hành hoàn thổ. Thời gian tới, chúng tôi tiếp tục cho kiểm tra, rà soát các vị trí chưa bảo đảm an toàn, đồng thời bổ sung hệ thống rào chắn tránh tình trạng trâu, bò của người dân bị ảnh hưởng.
Ông Khổng Thanh Tiềm, Chủ tịch UBND xã Bản Thi, huyện Chợ Đồn cho biết: Sau khi có ý kiến phản ánh của người dân thôn Phja Khao, UBND xã đã chỉ đạo cán bộ chuyên môn phối hợp với Chi nhánh Kim loại màu Bắc Kạn tổ chức rà soát các vị trí thiếu an toàn có nguy cơ trâu, bò rơi xuống moong thì khẩn trương làm rào chắn. Những vị trí có thể san lấp mặt bằng thì tiến hành hoàn thổ, tránh những trường hợp đáng tiếc xảy ra./.
